OZPN Wałbrzych świętuje 40-lecie

Nieco w cieniu 70-lecia wałbrzyskiego wałbrzyski Okręgowy Związek Piłki Nożnej obchodzi w tym roku 40-lecie. Z tej okazji w piątek, 9 grudnia w Hotelu Maria miała miejsce uroczysta gala, o której pisze w szczegółach związkowa strona internetowa. Wśród znamienitych gości znaleźli poprzednicy obecnego prezesa związku Dariusza Stachurskiego - Kazimierz Drożdż,czy Jan Studziński, a także honorowi (obok Drożdża) członkowie PZPN w osobach Jerzego Kosmatego i Zygmunta Załozińskiego. Wśród wspomnień, wyróżnień, na uwagę zasługuje uhonorowanie najdłużej urzędującego w historii prezesa OZPN Wałbrzych - Kazimierza Drożdża,który otrzymał najwyższe Diamentowe Odznaczenie PZPN.

Kazimierz Drożdż - prezes OZPN Wałbrzych
w latach 1980-2006
[foto: Artur Ciachowski] 

Mimo, że jubileusz w tym roku nie był medialnie szczególnie nagłośniony, poza okolicznościowymi rywalizacjami najmłodszych adeptów, nie byliśmy świadkami jakiegoś spektakularnego wydarzenia, typu organizacja meczu międzypaństwowego, wydawnictwa okolicznościowego.
Z okazji 40 lat OZPN Wałbrzych pokusiłem się na całkowicie subiektywne podsumowanie tego co się działo w okręgu wałbrzyskich w latach 1976-2016.
LATA 70-TE - OCZEKIWANIE NA ZIELONO-CZARNY POWRÓT
Powołanie OZPN Wałbrzych zbiegło się z grą w 2.lidze Zagłębia Wałbrzych, które po spadku z 1.ligi (dziś ekstraklasa), rok rocznie uchodziło za jednego za faworytów do awansu. Kolejne sezony nie przynosiły powrotu na najwyższy szczebel rozgrywek, choć zielono-czarni z Ratuszowej zapracowali jak najbardziej zasłużenie na miano drużyny, z którą trzeba się liczyć. Jedynym wymiernym wynikiem była korona króla strzelców dla śp. Józefa Urbanowicza w 1977. Rok później dopiero na finiszu walkę o awans przegrywa ... Górnik Wałbrzych, który ustąpił w tabeli tylko GKS Katowice. Zespół Stanisława Świerka  po historycznym osiągnięciu traci najważniejszych architektów sukcesu - trener wraz z Markiem Piętą trafiają do Widzewa Łódź, Włodzimierz Ciołek do Stali Mielec, gdzie Piłka Nożna ogłosi go Odkryciem Roku 1978, a najskuteczniejszy Ryszard Bożyczko przejdzie do Katowic.
W Pucharze Polski w 1978/79 rewelacją okrzyczany zostaje Piast Nowa Ruda, który awansuje do 1/16 finału, gdzie przegrywa dopiero z późniejszym triumfatorem Arką Gdynia 0:1, eliminując wcześniej m.in. Górnika Zabrze.
W I reprezentacji Polski debiutują byli gracze wałbrzyskich klubów - Tadeusz Pawłowski, Włodzimierz Ciołek, Jan Sobol.
Z kolei w kategorii juniorów brązowy medal mistrzostw Europy U-18 w 1978 zdobył gracz Zagłębia Wałbrzych Jan Janiec. Rok później wystąpił on również w Japonii w MŚ U-20, gdzie za partnera miał wychowanka Nysy Kłodzko Mirosława Pękalę (wówczas Śląsk Wrocław).
Na poziomie juniorów zabrakło tak spektakularnych wyników, jakie były udziałem Górnika (2 razy MP) czy Zagłębia (3.miejsce w 1975) Wałbrzych, czy choćby Bielawianki, która sezon 1975/76 (tuż przed powołaniem OZPN) kończy rywalizację na poziomie ćwierćfinału.Również żaden z ośrodków nie był areną finałowych zmagań, tak jak Świdnica w 1953, czy Wałbrzych w 1973. Dlaczego? Bo prawdziwym hegemonem w kategorii juniorów w regionie był Śląsk Wrocław - medalista mistrzostw w latach 1977-80.
LATA 80-TE - ZŁOTA DEKADA
Lata 80-te w okręgu wałbrzyskich to czas największych sukcesów piłkarskich. Największym jest oczywiście pobyt w 1.lidze Górnika Wałbrzych (1983-89), czyli powtórzenie wyniku sąsiada z Białego Kamienia. W końcu z reprezentacji A przychodzą powołania do Wałbrzycha (Ciołek - 9 meczów w kadrze jako piłkarz Górnika, Dolny -1, Truszczyński, Warzycha - bez gry). Wspomniany Ciołek był niewątpliwie najwybitniejszą postacią tego okresu - medalista MP w barwach mieleckiej Stali, uczestnik europejskich pucharów, wreszcie reprezentant kraju, medalista mistrzostw świata w Hiszpanii w 1982. Po powrocie do Wałbrzycha król strzelców 1.ligi (ekstraklasy) w 1984. O ile pierwsza reprezentacja Polski nigdy nie rozegrała oficjalnego meczu w okręgu wałbrzyskim (jedynie za kadencji Kazimierza Górskiego na wałbrzyskim stadionie na Nowym Mieście 22.03.1972 kadra pokonała Chemie Halle z NRD 3:2 po golach Banasia, Szołtysika i Jarosika) to w końcu mogliśmy gościć reprezentację olimpijską trenowaną przez Zdzisława Podedwornego, a w 1987 roku na Stadionie 1000-lecia jedną z bramek dla biało-czerwonych w meczu z Norwegią zdobył napastnik Górnika Wałbrzych Leszek Kosowski, który w 1983 powtórzył osiągnięcia Kasprzyka i Urbanowicza sięgając po koronę króla strzelców 2.ligi. W I reprezentacji grali m.in. Henryk Janikowski, Robert Warzycha (przeszedł później do Górnika Zabrze), Janusz Góra (wychowanek Bielawianki), Ryszard Komornicki (wychowanek Kryształu Stronie Śląskie), Mirosław Pękala (wychowanek Nysy Kłodzko). Oprócz Ciołka w mistrzowskich turniejach brali udział bramkarze: Jerzy Zajda (Zagłębie Wałbrzych, ME U-18 w 1980), Marek Grzywacz (Górnik Wałbrzych, ME U-18, 1984).
Swoje historyczne sukcesy odnoszą w tej dekadzie Kryształ Stronie Śląskie i Piast Nowa Ruda. Kryształ na jeden sezon zameldował się na zapleczu 1.ligi (16.miejsce - 1980/81; historyczny sezon z trzema zespołami z okręgu wałbrzyskiego w 2.lidze!), natomiast Piast zadomowił się na tym szczeblu na 3 sezony. W 1987 7.miejsce, rok później historyczne trzecie i przegrane baraże o awans do 1.ligi z GKS Jastrzębie (0:0, 0:1). W 1989 7.miejsce, które w wyniku reformy rozgrywek skutkowało barażami, ostatecznie przegranymi ze Stalą Stocznia Szczecin (2:2, 1:1). Piast wywalczył awans do 2.ligi w sezonie 1985/86, kiedy występowały w 3.lidze aż 4 wałbrzyskie zespoły - oprócz noworudzian Victoria Wałbrzych, Kryształ Stronie Śląskie i Górnik II Wałbrzych.
W Pucharze Polski najlepszy rezultat w historii powtórzył Górnik dochodząc do półfinału (1988 2:1, 0:3 z Lechem Poznań).
W 1988 roku w finale krajowym młodzieżowej rywalizacji pod patronatem redakcji rolnej TVP "Piłkarska kadra czeka" Nysa Kłaczyna pokonuje SP Poniatowa 3:0.
LATA 90-TE - UPADEK
O ile przemiana ustrojowa najbardziej dała się we znaki klubom "resortowym" - czytaj sponsorowanych przez kopalnie, to największy sukces w historii odnosi Lechia Dzierżoniów, która grała 3 sezony w drugiej lidze (1992-95). Najskuteczniejszy z lechitów Józef Kostek po przejściu do Śląska Wrocław został królem strzelców 2.ligi (1994/95 z 21 golami). W Wałbrzychu wiatr przemian zmienia się w iście niszczący huragan. Najpierw z rozgrywek 2.ligi (1991) wycofuje się Górnik Wałbrzych, w lutym 1993 2.ligowe Zagłębie Wałbrzych łączy się z reaktywowanym Górnikiem grającym w 3.lidze tworząc Klub Piłkarski Wałbrzych, który w ćwierćfinale Pucharu Polski dzielnie walczyć będzie z Legią Warszawa (2:1, 0:2). Po dwuletniej grze w 3.lidze wałbrzyszanie wracają do 2.ligi, by jesienią 1997 zmienić nazwę na Górnik Sportowa Spółka Akcyjna. Nowa nazwa nie przynosi szczęścia, bowiem po zakończeniu sezonu, latem 1998 ponownie Wałbrzych "zasłynął" z wycofania z rozgrywek 2.ligi.
Łabędzim śpiewem był wywalczony ćwierćfinał przez Zagłębie Wałbrzych przez wyeliminowanie naszpikowanego kadrowiczami Górnika Zabrze, a dokończony już jako KP. Z kolei juniorzy Thoreza w 1992 odpadli dopiero w ćwierćfinale MPJ. Rok wcześniej w mistrzostwach Europy U-17 w Szwajcarii wystąpił Sebastian Matuszak.
W 1994 przypomina się w Pucharze Polski Kryształ Stronie Śląskie, który odpada w 1/16 finału po serii karnych ze Stalą Mielec, trenowaną przez późniejszego selekcjonera Franciszka Smudę.
W reprezentacji A debiutuje bramkarz Adam Matysek, a oprócz niego wyróżniającą się postacią pochodzącą z Wałbrzycha jest Jacek Sobczak (półfinalista Pucharu Zdobywców Pucharów z Legią Warszawa). W 1990 Wałbrzych (stadion na Nowym Mieście) i Nowa Ruda jest gospodarzem dwumeczu kadr U-15 Polski i Czechosłowacji, a w barwach biało-czerwonych wystąpili wałbrzyszanie Jacek Cieśla i Adrian Rzepecki.W 1999 z kolei przy Ratuszowej kadra U-16 pokonała 4:1 rówieśników z Irlandii Północnej, a wynik ustalił wałbrzyszanin Adrian Mrowiec reprezentujący wówczas barwy Wisły Kraków.
LATA 2000- DZIŚ - CZAS NA KOBIETY 
W kwietniu 2001 w Wałbrzychu grają reprezentacje olimpijskie Polski i Czech - wygrywają gospodarze 2:1. Poza tym trwa degrengolada futbolu wśród klubów wałbrzyskich. Jeśli chodzi o prymat klubowy to początkowo należy on do Orła Ząbkowice, który po latach posuchy awansuje do 3.ligi w 2007 i punktu zabrakło, by w reformowanej lidze się (9.miejsce) awansować do "nowej drugiej ligi". Ten poziom nie osiągnie Polonia/Sparta Świdnica, dwukrotnie przegrywając baraże - najpierw w 2008 z Czarnymi Żagań (2:3, 1:2), a rok później z Zagłębiem Sosnowiec (0:0, 0:1). Dopiero odbudowujący się organizacyjnie Górnik PWSZ wygrywając 3.ligę w 2010 z większym lub mniejszym powodzeniem gra na trzecim poziomie rozgrywkowym w latach 2010-15. Również wałbrzyszanie zaznaczają swoją obecność w Pucharze Polski na szczeblu centralnym (1/8 w sezonie 2012/13).Czwarty szczebel rozgrywek, w 2008 przemianowany na trzecią ligę, w XXI wieku osiągnęły (poza wyżej wymienionymi z Wałbrzycha, Świdnicy i Ząbkowic) następujące drużyny z okręgu wałbrzyskiego - Lechia Dzierżoniów, Nysa Kłodzko, Piast Nowa Ruda, Sparta Ziębice, Bielawianka, Polonia Bystrzyca Kłodzko.
Wśród wychowanków klubów z OZPN Wałbrzych, którzy debiutują w I reprezentacji Polski są: Paweł Sibik (uczestnik MŚ w Korei i Japonii, zagrał w przeciwieństwie do rezerwowego Adama Matyska), Piotr Włodarczyk, Janusz Gol, Arkadiusz Piech i wreszcie Piotr Zieliński, aktualny kadrowicz, z którym wiązane są największe nadzieje.
W chwili obecnej więcej powodów do radości mają sympatycy piłki nożnej w wydaniu kobiecym. Wciąż jedynymi medalistkami mistrzostw Polski kobiet pozostają piłkarki Karoliny Jaworzyna Śląska, ale było to w drugiej połowie lat 70-tych. Obecnie z powodzeniem w ekstralidze radzą sobie wałbrzyszanki AZS PWSZ Wałbrzych zajmujące 4.miejsce z dużymi szansami na trzecie. W niższych ligach występują jeszcze drużyny Darboru Bolesławice (2.liga - trzeci poziom rozgrywek), Bielawianki, Piasta Nowa Ruda, Polonii-Stali Świdnica, Zdroju Jedlina Zdrój, Victorii Aglomeracja Wałbrzyska

Reprezentacja Polski U-15 w Wałbrzychu
[foto: K.Żarkowski]

Wśród piłkarek grających w drużynach z OZPN Wałbrzych znalazły się kadrowiczki rożnych roczników - Daria Antończyk, Małgorzata Mesjasz, Edyta Botor, Daniela Kosińska, Klaudia Miłek, Jessica Pluta, Karolina Tylak. Wciąż największym sukcesem kobiecego futbolu jest mistrzostwo Europy U-17 z 2013. W szwajcarskim turnieju podporą defensywy była Patrycja Michalczyk z Nysy Kłodzko (obecnie Olimpia Szczecin). Jej koleżankami w turnieju były m.in. obecne piłkarki AZS PWSZ Dominika Dereń, Anna Rędzia oraz Katarzyna Konat (SMS Łódź, z Wałbrzycha odeszła latem 2016). Wałbrzych gościł w październiku tego roku kadrę U-15, która pokonała Czeszki 1:0.

Reasumując to obecnie kobieca piłka w okręgu wałbrzyskim ma się o wiele lepiej niż w męskiej odmianie.
Kluby okręgu wałbrzyskiego w omawianym okresie mogą pochwalić się wieloma zawodnikami, którzy stali się rozpoznawalnymi w piłkarskim kraju poprzez późniejszą grę w 1.lidze, czy reprezentacji. Pomijając te z Wałbrzycha:
Argona Niemcza - Paweł Sibik (uczestnik MŚ 2002, ligowiec w Odrze Wodzisław, mistrz Cypru w 2006)
Koliber Uciechów - jako junior zaczynał przygodę z piłką Józef Kostek (1.liga,król strzelców 2.ligi w Śląsku Wrocław)
Nysa Kłodzko - Mirosław Pękala (6-krotny reprezentant Polski, ligowiec w Śląsku i Lechii Gdańsk), Paweł Adamczyk (mistrz Polski z Wisłą Kraków, w 1.lidze grał również w Śląsku, Odrze Wodzisław, Górniku Zabrze i GKS Katowice)
Kryształ Stronie Śląskie - Ryszard Komornicki (20 meczów w repr. A, udział w MŚ, mistrz Polski z Górnikiem Zabrze), Henryk Janikowski (3 mecze w repr.A, ligowiec w Stali Mielec, Cracovii, Górniku Wałbrzych)
Bielawianka - Janusz Góra (11  meczów w repr.Polski, Górnik Wałbrzych, Śląsk Wrocław), Wiesław Kędzia (repr.Polski juniorów, Puchar Polski z Arką Gdynia), bracia Garłowscy (Śląsk, Zygmunt 3 mecze w kadrze), Marian Kowalski, Gerard Śpiewak,Michel Nykiel (Górnik Wałbrzych),
Iskra Jaszkowa - Janusz Jelonkowski (ligowiec z RKS Radomsko)
Pogoń Pieszyce - bracia Sebastian i Sławomir Gorząd (Sebastian grał w 1.lidze w Górniku Polkowice, Arce Gdynia), Jarosław Jach (ligowiec w Zagłębiu Lubin, reprezentant Polski U-21 przygotowujący się do MME w 2017)
Victoria Świebodzice - Jarosław Krzyżanowski (1.liga w Zagłębiu Lubin,Górniku Polkowice, kadrowicz U-23, gra w europejskich pucharach - słynny gol z AC Milan)
Zjednoczeni Ścinawka Średnia - Tomasz Sosnowski (repr.juniorów, gra w 2.lidze w Zagłębiu Wałbrzych), Eugeniusz Kołodziejczyk (repr. juniorów)
AKS Strzegom - Gerard Sobek (ligowiec w Górniku Wałbrzych), Mateusz Bartków (repr. juniorów, ligowiec Zagłębia Lubin), Sebastian Matuszak (repr.juniorów)
Polonia Świdnica - Arkadiusz Piech (4 mecze w repr.A, medalista MP z Ruchem Chorzów,Legią Warszawa, ligowiec z Zagłębiem Lubin, GKS Bełchatów), Janusz Gol (8 meczów repr.A, mistrz Polski z Legią, gra w pucharach), Remigiusz Jezierski (ligowiec w Śląsku, Górniku Łęczna, Ruchu Chorzów), Dariusz Filipczak (ligowiec ze Śląskiem Wrocław)
Stal ŚFUP Świdnica - Jarosław Lato (zdobywca Pucharu Polski z Dyskobolią Grodzisk i Jagiellonią Białystok,uczestnik europejskich pucharów, ligowiec w Śląsku, Polonii Warszawa)
Orzeł Ząbkowice - Piotr Zieliński (21 meczów w repr.A udział w ME, Udinese, Empoli, Napoli)
Sparta Ziębice - Marcin Hejtota (ligowiec w Śląsku Wrocław), wcześniej Ryszard Martyniuk (Zagłębie Wałbrzych)
Włókniarz Głuszyca - Robert Śmietański (ligowiec w Górniku Wałbrzych)
Trojan Lądek Zdrój - Jan Daniec (ligowiec w Pogoni Szczecin)
Karolina Jaworzyna Śląska - Sławomir Wałowski (ligowiec w Zagłębiu Lubin)
Zjednoczeni Żarów - Ryszard Spaczyński, Adam Wróbel (ligowcy w Górniku Wałbrzych)
Piławianka Piława - Piotr Juraszek (ligowiec z Dyskobolią Grodzisk),
Orzeł Piława Dolna - Mateusz Piątkowski (ligowiec z Jagiellonią Białystok, mistrz Cypru z APOEL Nikozja)
Unia Zloty Stok - Jan Janiec (repr. Polski juniorów, ligowiec w Górniku Wałbrzych).

Aktualny szef wałbrzyskich sędziów - Przemysław Jankiewicz
[foto:Artur Ciachowski]

Oprócz piłkarzy aktorami meczu są sędziowie. Niestety, po powołaniu OZPN Wałbrzych nikomu nie udało się powtórzyć dorobku Kazimierza Maśki sędziującego w latach 60 i 70-tych ubiegłego stulecia w 1.lidze. W styczniu tego roku w wieku 95 lat w Dzierżoniowie pożegnano najlepszego wałbrzyskiego arbitra. Jedynym szczytowym poziomem osiągniętym przez wałbrzyskich arbitrów była druga liga, dzisiejsza pierwsza. Jan Studziński, Mirosław Bartnikowski, Dariusz Stawowy, Przemysław Jankiewicz (Podokręg Wałbrzych), Jan Cywiński (Podokręg Kłodzko), Jan Trojan i Andrzej Zając (Podokręg Świdnica) to siódemka, która sędziowała na tym szczeblu. Od kilkunastu lat nikt z następców nie zbliżył się nawet do ich osiągnięcia, co więcej nie zanosi się, by w najbliższym czasie ktoś się liczył, bo dopiero jesienią pojawiły się nazwiska wałbrzyskich sędziów w 3.lidze. Nie jest to powód do chluby, bowiem z dolnośląskich okręgów jedynie Wałbrzych nie miał przedstawiciela w ekstraklasie.

Dr Jerzy Kosmaty
[foto: A.Ciachowski]

Z kolei w strukturach Polskiego Związku Piłki Nożnej, oprócz urzędujących prezesów OZPN, najowocniej funkcjonował Jerzy Kosmaty. Były arbiter, obserwator sędziowski, były prezes Klubu Sportowego Górnik Wałbrzych, były dyrektor KWK Wałbrzych od lat znany jest jako kopalnia wiedzy o górnictwie. Autor wielu książek, znakomity mówca o historii kopalń, animator wielu wydarzeń dbających o podtrzymanie tradycji górniczych to również postać, która działała prężnie w PZPN. Oprócz oceniania sędziów, potem jako delegat operacyjny oceniający przygotowanie pod względem bezpieczeństwa, wreszcie przewodniczący komisji rewizyjnej. Od kilkunastu lat posiadacz statusu członka honorowego Polskiego Związku Piłki Nożnej.
Z okazji jubileuszu należy życzyć wałbrzyskiej piłce sukcesów takich jakie były choćby 30 lat temu, obiektu godnego przyjęcia choćby reprezentację w kategorii juniorów, a przede wszystkim stałego rozwoju.